Nos nieuws

• Aantal Nederlanders dat vorig jaar koos voor euthanasie is gestegen

  Bijna 10.000 mensen in Nederland zijn vorig jaar overleden door euthanasie. Dat is 10 procent meer dan het jaar ervoor, melden de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE). In de meeste gevallen waren het mensen die al langer kampten met lichamelijke aandoeningen, zoals kanker of long- en vaatziekten.

  Het aantal meldingen van euthanasie stijgt al jaren. Dat hangt samen met de vergrijzing in Nederland. Naarmate er meer ouderen zijn, neemt het aantal mensen met ernstige, vaak ongeneeslijke ziekten toe. De meeste mensen die in 2024 euthanasie kregen, waren tussen de 70 en 80 jaar oud.

  Duo-euthanasie

  Afgelopen jaar was euthanasie vaker onderwerp van maatschappelijk debat, schrijven de RTE. Ook werd er vorig jaar vaker over euthanasie geschreven in de media. Onder meer de duo-euthanasie van oud-premier Dries van Agt en zijn vrouw leidde tot veel publieke aandacht.

  Bij een duo-euthanasie kiezen mensen ervoor om samen uit het leven te stappen. Vorig jaar kozen 54 stellen voor een duo-euthanasie tegenover 34 in 2023. Dat aantal stijgt al jaren. Steeds vaker zijn het niet alleen partners die ervoor kiezen om samen te sterven door euthanasie. Ook naaste familieleden kozen vorig jaar vaker voor een gezamenlijke euthanasie.

  Ruim 86 procent van de mensen die in 2024 kregen, had een veel voorkomende lichamelijke aandoening zoals kanker, long-, hart- of vaatziekten of een aandoening aan het zenuwstelsel, zoals Parkinson. Ruim vierhonderd mensen (4,3 procent) die kozen voor euthanasie, hadden een vorm van dementie.

  Psychisch lijden

  In 219 gevallen kozen mensen voor euthanasie vanwege één of meer psychische aandoeningen. Die groep wordt elk jaar iets groter. In 2023 ging het nog om 138 mensen. Van de 219 gevallen in Nederland die voor euthanasie kozen vanwege psychisch lijden, waren 30 mensen tussen de 18 en 30 jaar.

  Nieuwsuur besteedde vorig jaar aandacht aan euthanasie door psychisch lijden:

  Van alle mensen die vorig jaar door euthanasie zijn overleden, was er één minderjarig: een jongen van tussen de 16 en 18 jaar oud die kampte met een vorm van autisme, angsten en depressieve gevoelens. Volgens de commissie die de zorgvuldigheid van de arts toetst was bij de jongen sprake van uitzichtloos lijden. Twee jaar deed de minderjarige jongen al suïcidepogingen. De toetsingscommissies beoordelen bij elke melding van euthanasie of aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen, zoals uitzichtloos lijden, is voldaan.

  Sinds 2002 is euthanasie en hulp bij zelfdoding in Nederland onder voorwaarden toegestaan, zoals vastgelegd in de euthanasiewet. Zo verloopt een euthanasie-aanvraag altijd via een arts, die samen met de patiënt en een tweede arts het verzoek beoordeelt. In Nederland kan iemand euthanasie aanvragen die uitzichtloos en ondraaglijk lijdt.

  Volgens de RTE verkeerden artsen vorig jaar langer in onzekerheid over de vraag of ze euthanasie zorgvuldig hadden uitgevoerd. Dat had met name te maken met de groeiende stapel aan euthanasieaanvragen. Bij elke euthanasieverlening moeten artsen vaststellen of aan alle wettelijke eisen is voldaan.

  Onzorgvuldig

  In zes gevallen van euthanasie stelden de RTE vast dat artsen niet zorgvuldig genoeg te werk waren gegaan. Deze zaken liggen momenteel bij het Openbaar Ministerie. Een van de gevallen ging over een vrouw met psychische aandoeningen. Ze was ervan overtuigd dat ze overal poep zag en wilde daarom obsessief alles schoonmaken. Door een gebroken wervel kon ze dit echter niet meer.

  De toetsingsrechters oordeelden, nadat de vrouw door euthansasie was overleden, dat in haar geval de arts een onafhankelijke psychiater had moeten inschakelen om te beoordelen of het lijden werkelijk uitzichtloos was en of er nog mogelijkheden waren om haar te behandelen.

  Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.

• Indonesisch kruidenmiddel Montalin bevat zwaar medicijn

  Het online verkrijgbare Indonesische kruidenmiddel Montalin bevat een toegevoegd zwaar geneesmiddel dat ernstige bijwerkingen kan hebben. Bijwerkingencentrum Lareb waarschuwt daarvoor.

  Montalin wordt online verkocht als 'natuurlijke pijnstiller en cholesterolverlager'. Lareb heeft een melding van een gebruiker van het middel gekregen die last kreeg van een opgezwollen gezicht en verzwakte spieren. Na onderzoek bleken de capsules het medicijn dexamethason te bevatten.

  Dexamethason is een zware ontstekingsremmer die alleen op recept verkrijgbaar is. Het wordt onder meer voorgeschreven aan mensen met kanker en patiënten in hun laatste levensfase. Tijdens de pandemie werd het ook gegeven aan ernstig zieke coronapatiënten.

  'Voorzichtig zijn'

  Het is niet voor het het eerst dat er illegale toevoegingen in de Montalin-capsules zijn gevonden. In 2021 liet Lareb weten dat er pijnstillers (paracetamol en meloxicam) in het middel waren aangetroffen.

  Vijf webshops in Nederland die Montalin verkochten, moesten de handel in het middel na onderzoek door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit in 2021 staken, maar sindsdien is het kruidenpreparaat volgens de NVWA via besloten groepen op sociale media en buitenlandse websites nog steeds verkrijgbaar.

  De illegale toevoegingen staan niet op de verpakking vermeld. "Consumenten moeten voorzichtig zijn met de aanschaf van kruidenpreparaten via internet, omdat lang niet altijd duidelijk is wat erin zit", schrijft Lareb op zijn website. Het bijwerkingencentrum heeft de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum op de hoogte gebracht.

  Er zijn vaker meldingen van illegale of gevaarlijke toevoegingen aan medicijnen die online worden verhandeld. Vorige week waarschuwden het Trimbos-instituut en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) voor gevaarlijke namaak-oxycodonpillen. Oxycodon is een zware pijnstiller. In het namaakmedicijn zat de potentieel dodelijke stof isotonitazepyne. De pillen waren gevonden in het huis van een 30-jarige Amsterdammer die plotseling was overleden.

• Kabinet wil veel groter leger: 'Defensie moet continu paraat staan'

  Het kabinet wil een krijgsmacht die meer dan twee keer zo groot is als de huidige: van 70.000 naar 200.000 mensen. Om de krijgsmacht te vergroten gaat de overheid alle jongeren die op hun 17e een oproep krijgen ook een enquête sturen, om ze enthousiast te maken voor defensie.

  Het invullen van de enquête is vooralsnog vrijwillig, maar zou op termijn wel verplicht kunnen worden en defensie zou er ook consequenties aan kunnen gaan verbinden, zoals de verplichting tot het voeren van een gesprek of het ondergaan van een keuring. De opkomst blijft in de huidige scenario's vrijwillig.

  Daarnaast moeten er meer reservisten komen die zich naast hun dagelijks werk kunnen inzetten voor defensie en opgeroepen kunnen worden.

  Ook zouden meer jongeren aan het zogeheten dienjaar moeten meedoen, waarin mensen tussen de 18 en 27 jaar op vrijwillige basis kunnen kennismaken met defensie. Het kabinet is er "met het oog op het huidige dreigingsbeeld" van overtuigd dat nog sneller dan al de bedoeling was een grotere krijgsmacht moet komen. Eerder werd over een groei naar 100.000 mensen gesproken. Eind vorige week werd al duidelijk dat dat aantal naar boven zou worden bijgesteld.

  Extreem scenario

  Deze plannen staan in een brief van staatssecretaris Tuinman (BBB) aan de Tweede Kamer. Zowel Tuinman als premier Schoof benadrukken dat er geen nieuwe dienstplicht komt. Tuinman gelooft er ondanks kritische geluiden "heilig" in dat het "op vrijwillige basis kan".

  Sommige stappen, zoals de enquête, zouden later dus wel verplicht kunnen worden. Het dienjaar wordt dat zeker niet, aldus Tuinman. Op de vraag bij welk extreem scenario dat kan veranderen zegt hij dat dat nu niet aan de orde is, maar dat het zou kunnen "als alles wat er nu wordt gedaan echt niet helpt en de Russen aan de deur staan".

  Constant paraat staan

  Volgens Tuinman staat defensie "voor een hele grote verandering. Waar we vroeger de focus hadden op missies, moeten we nu groeien naar constant paraat staan. De dreiging voor Europa en Nederland is serieus. Het wordt steeds onveiliger. Nederland en Europa moeten op eigen benen gaan staan, daar hebben we niet alleen meer middelen en spullen voor nodig, maar ook veel meer mensen."

  Hij zegt dat die mensen er zeker zijn. De reservisten kunnen bijvoorbeeld uit de ziekenhuizen, de beveiliging of van hulpdiensten komen. Door hen te trainen kunnen ze functioneel worden ingezet.

  Jongeren zouden in hun dienjaar een jaar lang in een eenheid kunnen werken, waar ook een weerbaarheidstraining hoog op de agenda staat. Tuinman is ervan overtuigd dat daarna veel jongeren bij defensie kunnen blijven.

  Sommige regels mogen ook soepeler: ook mensen met kleurenblindheid of voedselallergie kunnen worden ingezet. Tuinman: "Iedereen is welkom."

  Oorlogsorganisatie

  De ambitie is om de krijgsmacht in 2027 te hebben ingericht in een zogenoemde vredesorganisatie én een oorlogsorganisatie.

  In de brief aan de Kamer wordt gesproken van "misschien wel de grootste veranderopgave waar defensie sinds het opschorten van de opkomstplicht en omslag naar beroepsleger voor heeft gestaan."

  De hele maatschappij en de Tweede Kamer zijn bij deze operatie nodig. Daarom komt er een grote campagne die de samenleving moet meenemen in de urgentie van de opgave waar we voor staan. Het gaat om een besef van "collectieve verantwoordelijkheid" voor onze veiligheid, staat in de brief.

  Eerder sprak het kabinet al met de vakbonden over de intentie om het leger sneller dan gepland uit te breiden.

• Gemeente Vlaardingen loog tegen NOS: naamsverandering café was 1 aprilgrap

  Het verhaal van de gemeente Vlaardingen dat Café Mes de naam moet veranderen vanwege het gemeentelijke anti-wapenbeleid, blijkt toch niet te kloppen. Een gemeentewoordvoerder zegt nu tegen de NOS dat het een 1 aprilgrap was. En dat terwijl de gemeente zaterdag nog ontkennend antwoordde toen de NOS expliciet vroeg of het om een grap ging.

  De eigenaar van Café Mes plaatste afgelopen weekend een brief van de gemeente op sociale media met daarin het verzoek om de cafénaam te veranderen. In de brief schreef de gemeente alle verwijzingen naar wapens uit het Vlaardingse straatbeeld te willen weren "naar aanleiding van het toenemende aantal incidenten met wapens".

  De NOS nam contact op met de gemeente om te verifiëren of het om een echte brief ging. Een woordvoerder bevestigde dat de brief echt was en geen grap.

  Café Mes en burgemeester Bert Wijbenga zaten in het complot. De burgemeester stuurde via Whatsapp aan de NOS-redacteur: "As maandag is er overleg met de eigenaar van "MES" en bespreek ik de zaak ook met de ambtenaren. Met vrgrt Bert Wijbenga."

  Maar nu schrijft de gemeente in een verklaring dat het "uiteraard niet waar" is dat het café de naam moet veranderen. De burgemeester betuigt spijt: "Deze actie heeft tot veel verontwaardiging geleid, het spijt de burgemeester van Vlaardingen dat we mensen op het verkeerde been hebben gezet."

  Aandacht voor anti-wapencampagne

  Tegelijkertijd zegt de gemeente dat alles "met de beste bedoelingen is gedaan". "Het is geen grap, maar een actie. We wilden op 1 april een persconferentie houden bij het café, als boost voor een lopende anti-wapencampagne." Ook burgemeester Wijbenga zegt: "De 1 apriltraditie is een uitgelezen moment om hier aandacht voor te vragen."

  Wapengeweld onder jongeren is een probleem in de gemeente Vlaardingen. Vorige maand overleed een een 13-jarige jongen uit Schiedam nadat hij was neergestoken door een leeftijdsgenootje. De twee jongens zaten op dezelfde school in Vlaardingen.

  NOS Stories deed onlangs onderzoek naar wapenbezit bij jongeren:

  Het Algemeen Dagblad, dat ook berichtte over de kwestie, gaat een klacht indienen, zegt hoofdredacteur Paul van den Bosch van AD Regio. "Humor is belangrijk in deze wereld, maar van een serieuze en betrouwbare overheid mag je verwachten dat zij zich onthoudt van zulke grappen", zegt Van den Bosch. "Zeker als het gaat om zo'n belangrijk en zorgwekkend onderwerp. Ik ben erg benieuwd of de nabestaanden van mes-incidenten dit erg kunnen waarderen."

  De ouders van de 13-jarige jongen die vorige maand overleed, zijn ontsteld door de actie van de gemeente. "Het doet ons pijn en verdriet", zeggen zij bij het AD. "We vinden dat het niet kan en hebben onze advocaat ervan in kennis gesteld om eventueel stappen te ondernemen. Wat denkt de gemeente Vlaardingen met zo'n grap te bereiken? Laat ze daar serieus nadenken over hoe het messengeweld bij jongeren aangepakt kan worden. Want het is echt een groot probleem."

  Ook het AD vroeg afgelopen weekend meerdere keren of er sprake was van een 1 aprilgrap, zegt Van den Bosch . "We kunnen in elk geval constateren dat de gemeente Vlaardingen, ook de burgemeester, bedreven is in ons glashard voorliegen. Dat is onacceptabel. Voor media is het cruciaal om betrouwbaar te zijn en dat wordt nu ook aangetast", zegt Van den Bosch.

  De gemeentewoordvoerder zegt dat "het iedereen vrij staat" een klacht in te dienen. Als we hem binnen hebben, gaan we ermee aan de slag."

  'Desinformatie verspreiden'

  Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), spreekt in het AD van een "schadelijke grap". "Zeker in deze tijd waarin er veel desinformatie en misinformatie verspreid wordt, zou je de rol van de journalistiek moeten koesteren en niet misbruiken. Journalisten proberen hun werk te doen en als je dan op het moment dat je iets dubbelcheckt te maken krijgt met liegende ambtenaren omwille van een 'leuk' grapje, dan gaat dat aan het hele doel van 1 april voorbij."

  Minister Bruins van Cultuur zegt tegen het AD dat hij de gang van zaken zorgelijk vindt. "Je moet dit als overheid niet doen. Er is al veel desinformatie. Als je dat op deze wijze als overheid ook nog eens verspreidt, dan loopt er echt iets uit de hand."

  Premier Schoof sluit zich daarbij aan: "Als overheid heb je een vertrouwensrelatie met je burgers, dus het lijkt me onverstandig om te liegen."

• Duitse verpleegkundige verdacht van het vermoorden van zeker negen patiënten

  Een 44-jarige voormalige verpleegkundige in Duitsland wordt verdacht van het vermoorden van zeker negen patiënten. Hij staat in Aken voor de rechter. De aanklager verdenkt de man ook van 34 gevallen van poging tot moord. Omroep WDR, die de zaak volgt, spreekt van een van de meest omvangrijke seriemoorden in de Duitse geschiedenis.

  De oud-verpleegkundige "zou op eigen initiatief patiënten hebben geïnjecteerd met sterke kalmerende middelen, soms in combinatie met pijnstillers", zegt woordvoerder Katharina Effert van de rechtbank in Aken. In een aantal gevallen zou dit tot de dood van patiënten hebben geleid.

  Gebruikt bij doodstraf

  De man zou de misdrijven tussen december 2023 en mei 2024 hebben gepleegd op een palliatieve afdeling van een ziekenhuis in Würselen, net buiten Aken. Hij zou zijn patiënten onder meer overdoses midazolam hebben toegediend, een kalmeringsmiddel dat in de VS wordt gebruikt bij het uitvoeren van de doodstraf. In de administratie sjoemelde hij met de toegediende hoeveelheden.

  Het OM vermoedt dat de man de overdoses toediende omdat hij een zo rustig mogelijke nachtdienst wilde hebben. Zijn verdediging wilde tegenover Duitse media niet ingaan op de zaak en de verdenkingen.

  Hoe de man tegen de lamp liep, wil het OM nog niet kwijt. Het ziekenhuis in Würselen stelde de verpleegkundige vorig jaar mei op non-actief en deed aangifte. Daarop lichtte de politie honderden patiëntendossiers door en kwamen er steeds meer verdachte overlijdensgevallen in beeld. Inmiddels zijn vier overleden patiënten opgegraven voor nader onderzoek.

  Eerder werkzaam in Keulen

  Het spoor van de man leidt ook naar Keulen, waar hij tussen 2014 en 2020 ook als verpleegkundige werkzaam was in een ziekenhuis. Daar vertrok hij nadat bij zijn werkzaamheden onregelmatigheden aan het licht waren gekomen. Omdat het ziekenhuis geen aangifte tegen hem deed, kon hij in Würselen gewoon weer aan het werk.

  Mocht de rechtbank de man schuldig bevinden, dan hangt hem een levenslange gevangenisstraf plus tbs boven het hoofd. De uitspraak wordt begin juni verwacht. Komen tijdens het onderzoek nog andere misdrijven aan het licht, dan kan een tweede rechtszaak tegen hem volgen.

• Warm 2024 stuwt wereldwijd energiegebruik naar recordhoogte

  Vorig jaar is wereldwijd veel meer energie gebruikt dan in de jaren ervoor. Olie, steenkool, aardgas, kernenergie, zon en wind: van elke energiebron gebruikten we vorig jaar meer. De energiehonger groeide bovendien relatief snel.

  De groei zat vooral in opkomende landen, maar ook Europa gebruikte een half procent meer energie. Wel nam in Europa het gebruik van het zeer vervuilende steenkool af. Japan was het enige land dat minder energie gebruikte. Alle andere regio's groeiden nog sneller dan Europa.

  Dit blijkt uit het Global Energy Review van het in Parijs gevestigde Internationaal Energie Agentschap (IEA).

  Meer airconditioning

  Vooral het gebruik van energie in de vorm van elektriciteit nam fors toe. Vier vijfde van de groei werd opgevangen door extra zonne-energie, waterkracht, windenergie en kernenergie. Deze vormen van energie leiden niet tot opwarming van de planeet.

  Het warme weer speelde een aanzienlijke rol in het toegenomen stroomgebruik. 2024 was het warmste jaar sinds het begin van de metingen. Het IEA becijferde dat circa 20 procent van de extra stroomvraag ontstond als gevolg van de warmte. Er waren veel meer dagen waarop mensen airconditioning en ventilatoren aanzetten dan de jaren ervoor.

  Dat gold zeker voor landen als India en China die kampten langdurige hittegolven. En door het opwarmen van de aarde zet deze trend naar verwachting door.

  Meer broeikasgassen

  Toch was de hitte niet de enige oorzaak van de groei. Er was ook een toenemende behoefte aan datacenters voor kunstmatige intelligentie (AI) en elektrische auto's. In de industrie lopen steeds meer processen op elektriciteit in plaats van rechtstreeks op fossiele energiebronnen als aardgas en steenkool.

  Door de wereldwijd toenemende vraag naar energie, werd er vorig jaar meer CO2 uitgestoten dan ooit. Het broeikasgas CO2 is de voornaamste oorzaak van het opwarmen van de aarde. De toegenomen vraag zat in opkomende landen. In de Verenigde Staten en de Europe Unie werd juist minder uitgestoten.

  Toch had die wereldwijde toename nog veel sterker kunnen zijn als de afgelopen jaren niet zoveel was geïnvesteerd in energiebronnen die geen CO2 uitstoten. Vooral de opmars van zonne- en windenergie leverde in dit opzicht een grote bijdrage. Ook de bouw van nieuwe kernreactoren droeg substantieel bij.

  Het IEA verwacht dat ook de toenemende rol van elektrische auto's en warmtepompen steeds meer gaat bijdragen aan het remmen van de CO2-uitstoot.

  Al deze ontwikkelingen waren nog niet genoeg om de uitstoot van broeikasgassen een halt toe te roepen. Dat komt met name door het gebruik van steenkool (de meest vervuilende fossiele brandstof) dat vorig jaar licht toenam. Steenkool wordt vooral gebruikt in China en India.

• OM eist tot 14 jaar cel tegen verdachten seksuele uitbuiting

  Het Openbaar Ministerie (OM) eist veertien jaar cel tegen de hoofdverdachte in een omvangrijke misbruikzaak. Anthony J wordt ervan verdacht zes vrouwen te hebben gedwongen tot prostitutie. Tegen medeverdachte Hassan B. eist het OM twaalf jaar en gedwongen opname in een tbs-kliniek.

  De strafeis tegen Dave T. en Nancy J. is drie jaar. Verdachte Sander S. wordt eerst psychologisch onderzocht door het Pieter Baan Centrum voordat hij later dit jaar zijn strafeis hoort.

  Een van de slachtoffers in de misbruikzaak is Samantha de Jong. Zij werd bekend als 'Barbie' door haar deelname aan verschillende reality-televisieprogramma's zoals Oh Oh Cherso. Dave T. was de toenmalige vriend van De Jong en Nancy J. was een oude vriendin. De advocaat van De Jong las vorige week een brief van haar voor in de rechtbank. "De dingen die mij zijn aangedaan, de pijn die ik heb gevoeld, dat blijft een deel van mij."

  Drugs

  De slachtoffers zeggen dat ze gedwongen werden tot sekswerk en dat ze niks van het geld hebben gezien dat daarmee werd verdiend. Verdachte Anthony J. sprak dit tegen. Hij stelde op een eerdere zitting dat ze met z'n allen in een huis woonden waar al het geld eerlijk werd verdeeld en besteed werd aan drugs. In de rechtbank zei hij dat hij de vrouwen nooit heeft willen uitbuiten en dat ze met z'n allen verslaafd waren.

  Volgens de officier van justitie is die verslaving geen excuus. Het OM stelt dat de verdachten de vrouwen afhankelijk en verslaafd hielden door ze drugs te geven. "Er is op grove wijze misbruik gemaakt van de kwetsbaarheid van de slachtoffers. Als een van hen niet meer wilde, kregen ze drugs om verder te kunnen."

  Slachtoffer en verdachte

  Verdachte Nancy J. heeft een bijzondere positie omdat zij zowel slachtoffer als verdachte is. Volgens het OM hielp zij mee met het uitbuiten van andere slachtoffers, maar werd zij zelf ook uitgebuit.

  Het onderzoek begon in augustus 2021, toen de zus van Nancy J. naar de politie stapte. De uitspraak in deze zaak is op 25 april.

• UWV start met controle 43.000 uitkeringen op fouten, 'het zijn forse bedragen'

  Uitkeringsinstantie UWV gaat 43.000 uitkeringen van arbeidsongeschikten controleren op fouten. Dat schrijft minister Van Hijum (NSC) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan de Tweede Kamer.

  In een mondelinge toelichting zei de minister na het wekelijkse kabinetsberaad dat het bij de hersteloperatie om "forse bedragen gaat". Cijfers noemde hij niet. Het gaat waarschijnlijk vooral om bedragen die uitkeringsgerechtigden te goed hebben.

  Van Hijum gaat er niet van uit dat mensen massaal moeten terugbetalen. Dat is volgens hem hooguit in uitzonderlijke gevallen zo, maar "in principe mogen mensen niet de dupe worden van fouten van de overheid", zegt de minister. Uit een eerdere analyse kwam naar voren dat de fouten waarschijnlijk vooral gemaakt zijn met WIA-uitkeringen. Dat zijn uitkeringen voor mensen die door ziekte of handicap langdurig niet kunnen werken. Er zal nu vooral gecontroleerd worden op fouten met daglonen.

  Eerder werd al bekend dat ook met zogeheten maatmanlonen fouten zijn gemaakt. Maatmanlonen zijn de lonen die mensen verdienden voordat ze ziek werden. Deze lonen spelen een rol bij het vaststellen van een ziekte-uitkering.

  Dat het niet goed gaat met het WIA systeem was al bekend Het systeem is ingewikkeld en er zijn veel uitvoeringsproblemen bij het UWV. De minister erkent vandaag opnieuw dat het systeem nodeloos ingewikkeld is geworden en in zijn geheel op de schop moet. Het hele stelsel moet eenvoudiger en toegankelijker.

  Omdat met die operatie ook veel geld gemoeid is, wil de minister niet ingaan op de bedragen die circuleren in de media. Bovendien gaan er ook politieke keuzes vooraf aan het wijzigen van het stelsel. Daarom is het volgens Van Hijum niet mogelijk om nu met exacte bedragen te komen.

  Waar het geld voor het controleren van de 43.000 uitkeringen vandaan moet komen, is ook nog onduidelijk. In de onderhandelingen rond de voorjaarsnota komt dat aan de orde, zegt Van Hijum.

  Handmatig

  Zowel van Hijum als het UWV benadrukt dat alles zorgvuldig en goed moet gebeuren en dat dat tijd kost. Het streven is ergens dit voorjaar te starten met een steekproef onder uitkeringsgerechtigden die zichzelf hebben gemeld. Daarbij gaat het om een "handmatige controle" die volgens Van Hijum minimaal een aantal maanden zal duren.

  Niet alleen de fouten met de hoogte van de daglonen moeten worden uitgezocht, ook de neveneffecten op andere toeslagen en premies zullen worden bekeken.

  Minister Van Hijum noemt het een logische keuze dat het UWV met de hersteloperatie aan de slag gaat, hoewel daar de fouten zijn gemaakt. "Juist daar is veel kennis en expertise om met de handmatige controle aan de slag te gaan", zegt Van Hijum.

  Hij zegt heel goed te begrijpen dat veel mensen snakken naar duidelijkheid. Dat het UWV nu aan de operatie begint noemt hij een stap vooruit.

• Podcast De Dag: staatssecretaris Coenradie in de knel

  Morgen stemt de Tweede Kamer over een motie om de plannen van PVV-staatssecretaris Coenradie te dwarsbomen. De bewindspersoon van Justitie en Veiligheid wil gevangenen bij capaciteitsgebrek twee weken eerder vrijlaten.

  Er is een tekort aan cellen en personeel. Volgens haarzelf heeft ze geen andere optie, maar drie van de vier coalitiepartijen steunen haar plan niet.

  Politiek verslaggever Ewoud Kieviet schets in podcast De Dag een profiel van Coenradie. Ze begon nog maar kortgeleden in de politiek, in Rotterdam. En veiligheid is vanaf het begin haar speerpunt. Daarom houdt ze vast aan haar plan, want ze gaat geen concessies doen aan de veiligheid van gevangenisbewakers. Daar veranderde de ruzie met PVV-leider Geert Wilders niets aan. Wat betekent dat voor haar eigen politieke carrière?

  Reageren? Mail dedag@nos.nl

  Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek

  Redactie: Lisa Konings

  Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

  Onze podcasts:

  De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

  Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

  Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

  Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

  De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

  Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

• Bassist punkband Heideroosjes stopt na arrestatie in kinderpornozaak

  Basgitarist Fred H., bekend van de Limburgse punkband Heideroosjes, stopt bij de band vanwege zijn arrestatie voor betrokkenheid bij een kinderpornozaak. Dat heeft de band bekendgemaakt op Instagram. De 50-jarige H. zit momenteel vast.

  De bassist is vier weken geleden gearresteerd. Guy Koppen, de advocaat van H., laat aan regionale omroep L1 weten dat zijn cliënt inderdaad verdacht wordt van het bezitten of bekijken van kinderporno. Het OM zegt dat er op 25 februari een 50-jarige man uit Sevenum is aangehouden.

  "Hij wordt ervan verdacht zich online te hebben ingelaten met kinderpornografische afbeeldingen",zegt de justitiewoordvoerder. "De raadkamer heeft op 13 maart de voorlopige hechtenis van de man verlengd met 30 dagen. Het politieonderzoek in deze zaak is nog bezig."

  In verband met het nog lopende onderzoek, wil de politie niet reageren. Het is niet duidelijk hoe zij H. op het spoor kwam.

  Einde samenwerking

  De punkband is geschrokken van het nieuws. "Dit hadden we nooit zien aankomen. De feiten waarvan Fred wordt verdacht botsen keihard met de waarden die wij als Heideroosjes altijd hebben uitgedragen."

  Volgens de band heeft H. zelf besloten te stoppen bij de band, omdat hij zijn bandgenoten niet wil "belasten" met deze kwestie. "We zijn diepbedroefd over dit bittere en verdrietige einde van onze samenwerking sinds 1989. Maar bovenal ligt ons hart bij iedereen die bij deze zaak betrokken is, en bij Freds gezin."

  Heideroosjes was in de jaren 90 de succesvolste punkband van Nederland. De groep scoorde hits met Sjonnie & Anita, Lekker Belangrijk, Klapvee, en Damclub Hooligan. Met dat laatste nummer wonnen ze een Edison.

  De band ging in 2012 uit elkaar. In 2019 traden ze nog een paar keer op.

• Pro-Russische hackers nemen Belgische overheidswebsites op de korrel

  Het pro-Russische hackerscollectief NoName57 voert aanvallen uit op Belgische overheidswebsites. Dat meldt de Belgische omroep VRT. Aanvankelijk lagen enkele overheidswebsites plat, maar in de loop van de middag leken de meeste sites weer te werken.

  Onder meer MyGov.be en de website van het Waalse parlement waren onbereikbaar als gevolg van de aanvallen, schrijft de omroep. Het is niet voor het eerst dat de hackersgroep aanvallen uitvoert op Belgische websites. In oktober lagen de websites van havens en lokale besturen plat door een ddos-aanval.

  Het Belgische Centrum voor Cybersecurity zegt tegen VRT dat de ddos-aanval niet gevaarlijk is, "maar wel leidt tot overbelasting en hinder voor gebruikers". Ook vanmiddag en vanavond kunnen nieuwe storingen ontstaan.

  Ddos-aanvallen

  Bij een ddos-aanval worden er grote hoeveelheden verkeer naar een website gestuurd, waardoor de site overbelast raakt en niet meer bereikbaar is. Daardoor kunnen bezoekers een foutmelding krijgen.

  Ook het Nederlandse DigiD werd de afgelopen tijd regelmatig met ddos-aanvallen bestookt. De afgelopen weken was de website een aantal keer onbereikbaar door aanvallen, waardoor burgers niet meer konden inloggen bij onder meer de Belastingdienst en het UWV. Onduidelijk is wie daarachter zit.

  Undercover in hackersgroep

  Deze maand maakte de VRT bekend dat een journalist van de omroep een chatgroep van de hackers was geïnfiltreerd in de berichtenapp Telegram.

  In die groep ontdekten de journalisten dat daar actief mensen worden geronseld om pro-Russische propaganda te verspreiden, in ruil voor cryptomunten. Ook komen in de appgroep oproepen voorbij waarin om hulp wordt gevraagd voor sabotageacties of het uitvoeren van digitale aanvallen.

  De aanvallen van vandaag komen na een aanbod van de Belgische regering om 1 miljard euro aan Oekraïne te schenken. Deze schenking zou tijdens een bezoek van de minister van Defensie aan de Oekraïense president Zelensky zijn toegezegd, lezen VRT-journalisten in chats van NoName57.

  Eerdere aanval op Nederland

  Hetzelfde hackerscollectief claimde in 2023 verantwoordelijkheid voor de aanvallen op de websites van havenbedrijven in onder meer Amsterdam en Rotterdam. Deze aanvallen zouden volgens de pro-Russische hackers een reactie zijn op een Nederlands plan om tanks voor Oekraïne te kopen.

  De hackersgroep begon kort na de Russische inval in Oekraïne met het uitvoeren van ddos-aanvallen, zei Amerikaanse onderzoeker Tom Hegel van cyberveiligheidsbedrijf SentinelOne eerder tegen RTL Nieuws.

• Weer toeristen op Santorini na aardbevingen, eerste cruiseschip ontvangen

  Het toerisme naar het Griekse eiland Santorini komt weer op gang. Afgelopen weekend meerde het eerste cruiseschip aan sinds de talloze bevingen begin dit jaar. De Celestyal Discovery had zo'n 1700 toeristen aan boord. Passagiers zijn blij dat de populaire toeristenbestemming weer veilig is.

  Duizenden aardbevingen

  Begin dit jaar werd Santorini getroffen door duizenden kleine aardbevingen. De Griekse overheid kondigde de noodtoestand af voor het eiland met kenmerkende witte huizen met blauwe koepeldaken op de rotsen. Bewoners moesten rekening houden met aardverschuivingen als gevolg van de bevingen.

  Een groot deel van de ongeveer 15.000 inwoners week uit naar het Griekse vasteland en scholen bleven enige tijd dicht. Ook bouwprojecten werden tijdelijk stilgelegd. Eenheden van het leger, brandweer en politie werden naar het eiland gestuurd om te helpen.

  De aardbevingen hebben niet tot grote schade of slachtoffers geleid. De autoriteiten hebben wel een evacuatiehaven opgezet zodat mensen het eiland makkelijker kunnen verlaten als er weer bevingen zijn. Volgens de Griekse overheid is het nu weer veilig.

  Toerisme komt weer op gang

  Toerisme is de belangrijkste inkomstenbron voor Santorini. Jaarlijks komen er miljoenen bezoekers. Door de bevingen kwamen er veel minder mensen en lokale ondernemers vreesden voor hun inkomsten in het hoogseizoen.

  Winkeliers hopen dat het toerisme op Santorini snel verder op gang komt.